Ngày nay các chính phủ trên thế giới vẫn liên tục đưa ra nhiều kỹ thuật tinh vi nhằm theo dõi những kẻ phá rối nhưng những tên khủng bố vẫn tiếp tục thành công. Bất luận các kỹ thuật này có tinh vi đến đâu, lực lượng đối lập vẫn tiếp tục tìm cách đối phó chống phá. Tấm rào chắn hiệu quả nhất vẫn luôn thuộc nội quan. Điều này nghe có vẻ ngờ nghệch nhưng cách duy nhất để ngăn chặn nạn khủng bố chính là chủ nghĩa vị tha. Lòng vị tha có nghĩa là có sự quan tâm cơ bản dành cho mọi người và luôn đánh giá cao tất cả mọi người, sự quan tâm cơ bản này chỉ có thể xuất hiện qua việc ý thức rõ và đánh giá cao lòng tốt của họ dành cho bạn.

Ở bước thứ hai này, bạn chiêm nghiệm về lòng tốt mà những người khác dành cho bạn khi trong suốt nhiều kiếp sống qua, họ là cha mẹ của bạn và bạn là con cái của họ.

Việc ứng dụng những suy nghĩ này trong từng hoàn cảnh, bạn sẽ nhận thấy được rằng tất cả mọi sinh linh đều như nhau, tất cả mọi sinh linh đều đã từng thể hiện lòng tốt với bạn hoặc trong kiếp này hoặc trong những kiếp trước.

Thiền định

Trong bước vừa qua bạn đã hình dung và nhìn nhận mọi người như những người bạn thân của mình và giờ đây bạn có thể tập trung vào lòng tốt của họ khi họ đã là những người bạn tốt của mình. Một lần nữa, bạn sẽ gặp thuận lợi hơn khi bạn bắt đầu bằng hình ảnh người mẹ của bạn trong kiếp này, bởi vì bà ất có lẽ rõ ràng là người yêu bạn nhất, nuôi dưỡng chăm sóc bạn nhiều nhất trong kiếp sống này – hoặc cha bạn, hoặc chú bạn, hoặc dì bạn…

1. Bạn hãy hình dung hình ảnh về mẹ mình, hoặc một người nào đó chính thức nuôi dưỡng mình, xuất hiện trước mặt mình.

2. Bạn hãy nghĩ rằng:

• Người này đã là mẹ mình trong nhiều lần đã qua trong nhiều kiếp trước. Thậm chí chỉ trong kiếp này thôi thì bà cũng đã ban cho mình một cơ thể giúp mình có được một cuộc sống tốt đẹp và qua cơ thể đó mình mới có thể phát triển được tâm hồn. Bà đã mang mình trong bụng của bà suốt chín tháng trời, trong suốt khoảng thời gian đó bà không thể sống cuộc sống bình thường như bà muốn mà phải liên tục chăm sóc quan tâm đến chiếc bào thai nặng nề trong cơ thể của mình, trong suốt khoảng thời gian đó bà gặp nhiều khó khăn trong vận động thể chất và liên tục bảo vệ mình. Dù rằng những cử động của mình khi ấy khiến bà đau đớn nhưng bà vẫn vui lòng chấp nhận điều đó, bà vẫn vui lòng chấp nhận điều đó, bà vẫn liên tục nghĩ về sức khỏe của đứa con trong bụng mình mà không hề quan tâm gì đến những khó chịu và đau đớn về thể xác của mình. Tấm lòng yêu thương của bà thật bao là vô bờ bến.

• Bạn hãy chiêm nghiệm về điều này trong một lúc lâu để suy nghĩ này tràn ngập trong tâm hồn bạn.

3. Bạn hãy nâng cao lòng ngưỡng mộ kính yêu của mình dành cho mẹ bằng cách chiêm nghiệm nhiều về việc này:

• Trong khi sinh nở, bà đã chịu rất nhiều đau đớn và sau đó bà vẫn không ngừng quan tâm đến sức khỏe của bạn, bà luôn băn khoăn về việc sức khỏe của bạn đang tiến triển ra sao, bà luôn đánh giá cao đứa con thân yêu của mình hơn bất kỳ thứ gì khác, kể cả chính thân xác của bà. Sau đó, bà ra sức nuôi dưỡng bạn mãi cho đến khi bà không còn khả năng nữa.

• Bà dọn sạch phân của bạn và hút những chất dơ bẩn từ mũi của bạn. Bà cho bạn bú sữa của mình và không hề phàn nàn gì khi bạn cắn mạnh núm vú của bà khiến bà đau. Thậm chí khi bà cảm thấy khó chịu bực mình vì nhiều điều thì tình thương của bà dành cho bạn vẫn luôn bao la bờ bến và tràn ngập trong tâm hồn bà. Việc này không chỉ diễn ra trong một ngày, một tuần, một tháng mà diễn ra hết năm này đến năm nọ, trong khi đó đối với hầu hết mọi người thì việc chăm sóc một đứa bé trong một hoặc hai giờ đồng hồ là một việc khá phiền phức.

• Nếu bạn đang vận dụng hình ảnh của một người khác chứ không phải mẹ mình, bạn hãy nhớ lại tất cả những khi mà bà ấy hoặc ông ấy đã thể hiện tình yêu thương vô bờ đối với bạn.

4. Bạn cần ý thức rõ bạn phụ thuộc vào mẹ mình như thế nào:

• Nếu bà bỏ rơi bạn thậm chí trong một hoặc hai giờ đồng hồ, bạn có thể chết. Qua lòng tốt được thể hiện trong việc nuôi dưỡng bạn với loại thức ăn và mọi phương tiện vật chất tốt nhất trong khả năng của bà, đời sống quý báu của bạn cùng với thể xác này mới có thể tồn tại và nhờ đó mà những phát triển trong tâm hồn bạn mới được duy trì.

Bạn cần đánh giá cao lòng tốt mà bạn nhận được từ mẹ mình. Khi bạn cân nhắc cẩn thận về lòng tốt của bà theo những cách này, khi đó chẳng có lý do gì có thể khiến bạn không xúc động.

5. Bạn hãy nâng cao mức động ngưỡng mộ của mình dành cho những kiếp trước:

• Bà ấy không chỉ tỏ ra tốt bụng với bạn trong kiếp này mà còn cả trong những kiếp khác khi bạn đươc sinh ra là một con người hay một con vật, bởi vì hầu hết mọi loài động vật khi còn nhỏ đều được nuôi dưỡng theo cùng một cách như thế.

6. Sau khi đã thấu hiểu được lòng tốt mà mẹ mình đã dành cho mình trong kiếp sống này, bạn hãy mở rộng cảm xúc này đến với những người bạn. Bạn hãy nghĩ về việc họ đã là mẹ của mình hoặc đã từng là những người bạn tốt nhất của mình trong những kiếp trước, họ đã ra sức bảo vệ bạn với lòng tốt tuyệt vời, giống như cách mà mẹ bạn đã thể hiện với bạn. Bạn cần chiêm nghiệm cẩn thận và chầm chậm về lòng tốt của họ, bạn cần khởi đầu bằng người bạn thân nhất, rồi đến những người bạn ít thân hơn, giống như cách bên trên:

• Người này đã từng có nhiều lúc là mẹ của mình trong nhiều kiếp trước. Thậm chí trong kiếp này, bà ấy đã nuôi dưỡng mình trong bụng của bà giúp mình có được một thể chất khỏe mạnh như ngày nay và nhờ đó mà tâm hồn mình mới có thể phát triển. Bà đã mang mình trong bụng suốt chín tháng trời, trong suốt thời gian đó bà luôn gặp nhiều khó khăn trong sinh hoạt thể chất nhưng bà vẫn chỉ quan tâm đến tình trạng sức khỏe của đứa nhỏ trong bụng mình mà thôi. Thậm chí ngay cả khi những cử động của mình khiến bà đau đớn bà vẫn luôn tỏ ra vui vẻ và vẫn luôn nghĩ về sức khỏe của mình chứ không hề tỏ ra tức giận hay phiền lòng vì những đau đớn mà mình gây ra cho bà. Tình yêu thương mà bà dành cho mình thật tuyệt vời biết bao.

Bạn cần duy trì những suy nghĩ và tình cảm này một lúc lâu để chúng thấm nhuần trong tâm hồn bạn. Sau đó, bạn phát huy mạnh mẽ sự cảm phục của mình dành cho họ qua việc suy nghĩ chi tiết về những việc sau:

• Trong khi sinh nở, bà đã chịu rất nhiều đau đớn và sau đó bà vẫn không ngừng quan tâm đến sức khỏe của bạn, bà luôn băn khoăn về việc sức khỏe của bạn đang tiến triển ra sao, bà luôn đánh giá cao đứa con thân yêu của mình hơn bất kỳ thứ gì khác, kể cả chính thân xác của bà. Sau đó, bà ra sức nuôi dưỡng bạn mãi cho đến khi bà không còn khả năng nữa.

• Bà dọn sạch phân của bạn và hút những chất dơ bẩn từ mũi của bạn. Bà cho bạn bú sữa của mình và không hề phàn nàn gì khi bạn cắn mạnh núm vú của bà khiến bà đau. Thậm chí khi bà cảm thấy khó chịu bực mình vì nhiều điều thì tình thương của bà dành cho bạn vẫn luôn bao la bờ bến và tràn ngập trong tâm hồn bà. Việc này không chỉ diễn ra trong một ngày, một tuần, một tháng mà diễn ra hết năm này đến năm nọ, trong khi đó đối với hầu hết mọi người thì việc chăm sóc một đứa bé trong một hoặc hai giờ đồng hồ là một việc khá phiền phức.

Bạn cần ý thức rõ bạn phụ thuộc vào mẹ mình như thế nào:

• Nếu bà bỏ rơi bạn trong một hoặc hai giờ đồng hồ, bạn có thể chết. Qua lòng tốt được thể hiện trong việc nuôi dưỡng bạn với loại thức ăn và mọi phương tiện vật chất tốt nhất trong khả năng của bà, đời sống quý báu của bạn cùng với thể xác này mới có thể tồn tại và nhờ đó mà những phát triển trong tâm hồn bạn mới được duy trì.

Bạn hãy nâng cao mức động ngưỡng mộ của mình dành cho những kiếp trước:

• Bà ấy không chỉ tỏ ra tốt bụng với bạn trong kiếp này mà còn cả trong những kiếp khác khi bạn được sinh ra là một con người hay một con vật, bởi vì hầu hết mọi loàn động vật khi còn nhỏ đều được nuôi dưỡng theo cùng một cách như thế.

Bạn hãy giữ lại những cảm xúc tình cảm này và thể hiện thái độ tôn trọng ngưỡng mộ và biết ơn dành cho người đó.

7. Khi bạn đã cảm nhận được sức mạnh tác động của quá trình chiêm nghiệm sâu sắc này, bạn bắt đầu suy nghĩ về những người bạn tiếp theo, suy nghĩ theo cùng một cách như thế, chầm chậm suy nghĩ về tất cả những người bạn của mình.

Người xa lạ

Rồi bạn lại suy nghĩ về những người xa lạ, một người nào đó không giúp ích cho bạn cũng chẳng gây hại cho bạn trong kiếp sống này – thậm chí bạn có thể suy nghĩ về một người nào đó bạn nhìn thấy qua một bức ảnh nào đó – theo cùng một cách như thế ( bạn hãy bắt đầu từ Bước 6. ở trang trước ). Rồi bạn để cho những tình cảm ấm áp này tỏa khắp trong tim mình.

Kẻ thù

Giờ đây bạn đến với bước khó khăn nhất. Sau khi đã quen với việc suy nghĩ về những người bạn và những người xa lạ theo cách này, bạn đã sẵn sàng để suy nghĩ về những người hoặc vô tình hoặc cố ý đã gây hại cho bạn và bạn bè của bạn trong kiếp sống này. Với những người bạn và những người xa lạ, bạn dễ dàng có được những tình cảm tích cực dành cho họ hơn, giờ đây bạn gặp khó khăn hơn trong việc phát huy những tình cảm tích cực dành cho những người đã gây hại cho mình hoặc cho bạn bè của mình.

Bạn hãy hình dung hình ảnh một người mà bạn căm ghét đang đứng trước mặt mình; bạn cảm nhận được sự hiện diện của người này và bạn nghĩ rằng:

Thứ nhất: Người này đã là mẹ mình trong nhiều lần đã qua trong nhiều kiếp trước. Thậm chí chỉ trong kiếp này thôi thì bà cũng đã ban cho mình một cơ thể giúp mình có được một cuộc sống tốt đẹp và qua cơ thể đó mình mới có thể phát triển được tâm hồn. bà đã mang mình trong bụng của bà trong suốt chín tháng trờitrong suốt thời gian đó bà luôn gặp nhiều khó khăn trong sinh hoạt thể chất nhưng bà vẫn chỉ quan tâm đến tình trạng sức khỏe của đứa nhỏ trong bụng mình mà thôi. Thậm chí ngay cả khi những cử động của mình khiến bà đau đớn bà vẫn luôn tỏ ra vui vẻ và vẫn luôn nghĩ về sức khỏe của mình chứ không hề tỏ ra tức giận hay phiền lòng vì những đau đớn mà mình gây ra cho bà. Tình yêu thương mà bà dành cho mình thật bao la vô bờ bến.

Thứ hai: Trong khi sinh nở, bà đã chịu rất nhiều đau đớn và sau đó bà vẫn không ngừng quan tâm đến sức khỏe của bạn, bà luôn băn khoăn về việc sức khỏe của bạn đang tiến triển ra sao, bà luôn đánh giá cao đứa con thân yêu của mình hơn bất kỳ thứ gì khác, kể cả chính thân xác của bà. Sau đó, bà ra sức nuôi dưỡng bạn mãi cho đến khi bà không còn khả năng nữa.

Bà dọn sạch phân của bạn và hút những chất dơ bẩn từ mũi của bạn. Bà cho bạn bú sữa của mình và không hề phàn nàn gì khi bạn cắn mạnh núm vú của bà khiến bà đau. Thậm chí khi bà cảm thấy khó chịu bực mình vì nhiều điều thì tình thương của bà dành cho bạn vẫn luôn bao la bờ bến và tràn ngập trong tâm hồn bà. Việc này không chỉ diễn ra trong một ngày, một tuần, một tháng mà diễn ra hết năm này đến năm nọ, trong khi đó đối với hầu hết mọi người thì việc chăm sóc một đứa bé trong một hoặc hai giờ đồng hồ là một việc khá phiền phức.

Thứ ba: Nếu bà bỏ rơi bạn trong một hoặc hai giờ đồng hồ, bạn có thể chết. Qua lòng tốt được thể hiện trong việc nuôi dưỡng bạn với loại thức ăn và mọi phương tiện vật chất tốt nhất trong khả năng của bà, đời sống quý báu của bạn cùng với thể xác này mới có thể tồn tại và nhờ đó mà những phát triển trong tâm hồn bạn mới được duy trì.

Thứ tư: Bà ấy không chỉ tỏ ra tốt bụng với bạn trong kiếp này mà còn cả trong những kiếp khác khi bạn được sinh ra là một con người hay một con vật, bởi vì hầu hết mọi loàn động vật khi còn nhỏ đều được nuôi dưỡng theo cùng một cách như thế.

Kết quả là: Thế nên, mặc dù người này có thể trong kiếp này dường như là kẻ thù của tôi liên tục tìm cách gây hại cho thân xác và tinh thần của tôi, nhưng trong những kiếp khác cô ta là người bạn tốt nhất của tôi, là mẹ của tôi, hy sinh thể xác và tinh thần của mình vì tôi. Những lần cô ta giúp tôi như thế là vô số.

Qua việc chiêm nghiệm thiền định theo cách này, bạn có thể đồng nhất hóa ngay cả kẻ thù của mình với hình ảnh người mẹ của mình với tình thương vô bờ bến dành cho mình. Bạn cần mở rộng tình cảm này đến với tất cả những ai bạn coi là kẻ thù, từng người một theo cùng một cách như thế. Vì chẳng có gì khác biệt giữa một người gần đây đã giúp ích cho bạn gần với một người trước kia đã giúp ích cho bạn, nên bạn cần xác định rằng tất cả mọi sinh linh đều tốt bụng như nhau, đều yêu thương chăm sóc bạn như nhau trong suốt vô số kiếp sống qua.

Sự thay đổi thái độ quan điểm của mình như thế này trong mối quan hệ với mọi người sẽ giúp đời sống của bạn thêm phần ý nghĩa hơn. Việc chiêm nghiệm thiền định theo cách này sẽ giúp ích cho bạn rất nhiều trong suốt cuộc đời này. Cuối cùng, những gì bạn đã chiêm nghiệm sẽ xuất hiện trong tâm hồn của bạn một cách thanh thoát tự nhiên đến vô cùng.


Để làm sâu sắc thêm lòng biết ơn của mình dành cho tất cả mọi người, sẽ rất hữu ích khi bạn chiêm nghiệm về lòng tốt không toan tính của tất cả những ai cung cấp cho bạn thức ăn và sự chăm sóc mà không cần đến tên gọi hay gương mặt của người mà họ phục vụ. Chúng ta sống trong sự phụ thuộc vào những người giúp đỡ chúng ta không vì một động cơ thúc đẩy nào cả.

Nếu chúng ta muốn có một bóng cây để chúng ta dạo mát trong đó, chúng ta cảm thấy vui vẻ khi có được bóng cây đó và chúng ta đánh giá cao nó mặc dù bóng cây đó chẳng biết gì về những lợi ích mà nó cung cấp cho bạn. Tương tự, những người đã cung cấp cho bạn những nhu yếu phẩm trong cuộc sống này; họ đang giúp ích cho bạn mà chẳng hề biết bạn là ai. Trong cuộc sống này có rất nhiều những phương tiện vật chất hữu ích cho chúng ta – những tòa nhà đẹp đẽ, những con đường tuyệt đẹp và vân vân – tất cả những thứ đó đều được tạo ra bởi những người khác. Như bạn có thể thấy, hàng ngàn người trong cuộc sống này, những người mà bạn chưa bao giờ gặp mặt, đang thể hiện lòng tốt với bạn

Sau đây là vài chiêm nghiệm điển hình:

1. Bạn hãy nghĩ về tất cả các loại thực phẩm được bày bán ở chợ và tất cả những ai có liên quan đến việc mua bán cũng như tạo ra các loại thực phẩm đó – từ những người nông dân cho đến những tài xế vận chuyển và những người trưng bày chúng trên quầy hàng.

2. Bạn cần phải ý thức rõ rằng thậm chí ngay cả trong một ly nước cũng phụ thuộc rất nhiều vào mốt quan hệ của rất nhiều những cá nhân khác nhau.

3. Bạn cần suy nghĩ về tất cả những phương tiện vật chất mà mình đang sử dụng – nhà cửa, đường đi và vân vân – tất cả những phương tiện này đều được tạo ra bởi những người khác.

Việc tạo ra của cải vật chất và dịch vụ chính là một hình thức thể hiện của lòng tốt, của việc chăm sóc, bất luận động cơ thúc đẩy của họ là gì. Khi bạn cảm nhận sâu sắc được lòng tốt này, bạn có thể mở lòng biết ơn của mình dành cho kẻ thù của mình.

Gồm cả kẻ thù

Hầu hết mọi phẩm chất tốt đẹp của chúng ta đều được tạo ra trong mối quan hệ với mọi người. như tôi sẽ giải thích ở chương cuối, việc quyết định từ bỏ một hành vi gây hại chẳng hạm như giết chóc và trộm cắp luôn được thực hiện trong mối quan hệ với tất cả mọi sinh linh.

Không có kẻ thù thì bạn không thể thực sự tham gia bài luyện tập về lòng kiên nhẫn – khoan dung và nhẫn nhịn. Chúng ta cần đến kẻ thù và chúng ta nên tỏ lòng biết ơn họ. Từ góc độ luyện tập lòng vị tha thì kẻ thù của bạn chính là người thầy của bạn; chỉ có kẻ thù mới dạy cho bạn biết được lòng khoan dung đúng nghĩa là gì. Kẻ thù chính là người thầy vĩ đại nhất trong quá trình trau dồi lòng vị tha của bạn và vì lý do đó, thay vì căm ghét họ, bạn nên ngưỡng mộ kính trọng họ.

Chúng ta đều biết rằng khi một ai đó tỏ ra tốt bụng với bạn không phải luôn luôn nhằm tìm kiếm sự ngưỡng mộ tôn trọng từ phía bạn dành cho họ. Lòng yêu thương và lòng từ bi đích thực sẽ trải rộng đến với tất cả mọi người, kể cà những ai có ý định muốn gây hại cho bạn. Bạn hãy thử nghĩ mà xem, kẻ thù của bạn khiến bạn trở nên tức giận và chính từ hoàn cảnh này mà bạn càng trở nên cứng rắn hơn, mạnh mẽ hơn, trưởng thành hơn. Nếu cuộc sống của bạn diễn ra quá trơn tru thì bạn sẽ trở nên mềm nhũn, lụn bại. Những hoàn cảnh khó khăn giúp bạn phát triển được sức mạnh bên trong, giúp bạn phát huy được lòng can đảm nhằm đối mặt với chúng trong mạnh mẽ. Ai dạy cho bạn việc này? Không phải là những người bạn của bạn mà là kẻ thù của bạn.

Thiền định

Sau đây là cách giúp bạn trải rộng lòng biết ơn của mình đến với mọi người, gồm cả kẻ thù của mình:

1. Bạn hãy xét xem, để bạn có thể trở nên thông tuệ sáng suốt hoàn toàn thì việc rèn luyện đức kiên nhẫn là điều thiết yếu.

2. Bạn cần ý thức rõ rằng trong quá trình đào luyện đức kiên nhẫn thì bạn cần đến hình ảnh của kẻ thù.

3. Bạn cần hiểu rõ rằng xét ở phạm vi này thì kẻ thù rất hữu ích với bạn, họ cho bạn cơ hội để đào luyện đức kiên nhẫn.

4. Bạn cần xác định rõ rằng, thay vì tỏ ra tức giận với những người cản đường mơ ước của bạn, bạn cần phản ứng bằng một thái độ hòa nhã bên ngoài và lòng biết ơn dành cho họ bên trong lòng mình

Bài thiền định này khá khó khăn nhưng rất bổ ích. Bạn cần cân nhắc cẩn thận về vấn đề này và bạn sẽ nhận thấy rằng ngay cả những kẻ thù to lớn nhất cũng là những người thể hiện lòng tốt đối với bạn. chỉ khi đối mặt thực sự với kẻ thù bạn mới có thể biết được đâu là sức mạnh nội quan thật sự.

Trong cuộc sống của riêng tôi, những giai đoạn khó khăn nhất chính là những lúc tôi gặt hái được nhiều hiểu biết nhất và kinh nghiệm nhất. Qua các giai đoạn khó khăn bạn có thể học được cách phát triển sức mạnh bên trong, phát triển quyết tâm cao độ và phát triển dũng khí đối với mặt với mọi vấn đề. Nếu bạn thối chí nản lòng thì điều đó có nghĩa là thất bại; bạn đã bỏ qua cơ hội quý báu để phát triển sức mạnh tinh thần của mình. Trong suốt các giai đoạn khó khăn bạn có thể tiếp cận gần hơn với thực tại, bạn mới có thể tránh xa được thói tự phụ khoe khoang. Khi mọi việc diễn ra một cách trơn tru êm đẹp, cuộc sống có thể dễ dàng trở thành một buổi lễ trịnh trọng, tại buổi lễ này bạn bước đi và bạn nói truyện sẽ trở thành quan trọng hơn nhiều so với nội dung của nó. Nhưng trong giai đoạn khó khăn thì tất cả những cung cách này trở thành vô nghĩa – bạn phải đối mặt với thực tại và trở nên thực tế hơn.

Kẻ thù cho chúng ta cơ hội này. Đồng thời khi bạn nghĩ về việc đào luyện đức kiên nhẫn thì kẻ thù là người tốt nhất trong số những người giúp đỡ bạn. Qua việc trau dồi và phát huy đức kiên nhẫn thì chân giá trị của bạn sẽ tăng lên; thế nên, kẻ thù là một trong những bậc thầy chính giúp chúng ta phát triển được tâm hồn mình.


Nếu bạn nhận thấy rằng trong một vài hoàn cảnh nào đó thì một người nào đó khiến bạn chịu đau khổ, bạn cần ứng dụng kỹ thuật tránh xa nó; nhưng một khi đau khổ xuất hiện thì điều quan trọng là bạn đừng xem đó là một gánh nặng mà hãy xem đó là một cái gì đó có thể giúp đỡ bạn. Việc gánh chịu một số đau khổ nho nhỏ trong kiếp sống này có thể giúp gột rửa nghiệp chướng tiêu cực của bạn trong những kiếp trước. Việc chấp nhận quan điểm này sẽ giúp bạn nhận thấy rõ được những bất hạnh trong chiếc vòng lẩn quẩn của sự tồn tại này và bạn cần ý thức rõ được nó thì bạn cần tránh xa việc tham gia thực hiện những hành vi phi đạo đức. Những thử thách cam go cũng có thể giúp bạn nhận ra được những ích lợi của việc giải thoát. Ngoài ra, qua kinh nghiệm của riêng mình về đau khổ, bạn có thể có được khả năng cảm thông với đau khổ của người khác và trong bạn phát sinh một niềm mong ước muốn làm một cái gì đó để trợ giúp họ. Thế nên, khi mọi việc được quan sát nhìn nhận theo cách này, những đau khổ có thể cung cấp cho chúng ta cơ hội quý báu để rèn luyện tâm hồn nhiều hơn.

Từ góc cạnh này, kẻ thù là những bậc thầy của sức mạnh tâm hồn, lòng can đảm và quyết tâm cao độ. Điều này không có nghĩa là bạn nên nhượng bộ đối với những ai gây hại cho bạn. Tùy thuộc vào thái độ của kẻ thù, bạn có thể ra sức tự vệ mạnh mẽ, nhưng đồng thời trong lòng bạn vẫn cố gắng duy trì đức điềm tĩnh thông qua việc ý thức rõ rằng, cũng giống như bạn, kẻ thù của bạn cũng là một con người, một con người với niềm mong ước được hạnh phúc và vượt qua đau khổ. Việc này xem ra có vẻ khó tin nhưng theo thời gian, bạn có thể phát huy được một thái độ tích cực như thế. Sau đây là cách để bạn có thể thực hiện được điều đó:

Bạn hãy nghĩ về những ai mà bạn gọi là kẻ thù. Bởi vì tâm hồn của người này chưa được mài dũa, cho nên anh ta tham gia vào những hành vi gây hại cho bạn. Nếu tức giận – mong muốn gây hại cho người khác – chính là bản chất cốt lõi của anh ta thì bạn chẳng có cách nào thay đổi được nó cả, nhưng như chúng ta đã thấy, tức giận và căm thù không hề thuộc bản chất của tâm hồn. Và dù rằng bản chất cơ bản của tâm hồn anh ta là tức giận và căm thù đi nữa, thì chúng ta cũng không nên tức giận với ngọn lửa làm gì bởi nó có thể đốt cháy tay của chúng ta (bản chất của lửa là đốt cháy), thế nên chúng ta cũng không nên tức giận với anh ta trong khi anh ta trong khi anh ta đang thể hiện bản chất cơ bản tiêu cực của tâm hồn mình. Giống như khi một đám mây bao phủ lấy mặt trời, chúng ta không hề tức giận với mặt trời, tương tự như thế chúng ta không nên tức giận với người mà chúng ta gọi là kẻ thù.

Khi chúng ta mất bình tĩnh, chúng ta chẳng ngần ngại gì khi nói ra những từ ngữ thô tục khó nghe thậm chí đối với một người bạn thân của mình. Sau đó, khi chúng ta nguôi giận, chúng ta cảm thấy xấu hổ về những điều đã xảy ra. Điều này cho thấy rằng chúng ta hoàn toàn chẳng muốn sử dụng những từ ngữ thô tục như thế nhưng vì chúng ta mất bình tĩnh và chúng ta bị chi phối bởi cảm xúc tức giận nên mọi việc đã diễn ra ngoài sự kiểm soát của mình. Một hôm người tài xế của tôi đang làm việc dưới gầm xe ca thì bị đập đầu vào gầm xe; ông ta tỏ ra tức giận, ông ta chủ động đập đầu mình vào xe ca vài lần như thế để trừng phạt nó và dĩ nhiên ông ta chẳng thu được gì cả ngoại trừ việc tự gây đau đớn cho chính mình.

Như tôi đã đề cập đến trước đây, chúng ta có thể tách rời một góc tâm hồn mình tránh xa những tình cảm mạnh mẽ ( chẳng hạn như căm thù ) và quan sát nó; điều này cho thấy rằng tâm hồn và lòng căm thù hoàn toàn không phải là một; bạn và lòng căm thù không phải là một.


Khi qua bài thiền định bạn có được sự cảm kích dành cho cả bạn bè của mình, người thân của mình, những người xa lạ và cả kẻ thù của mình trong suốt những kiếp sống qua và ngay trong kiếp sống hiện tại, bạn ý thức rõ ràng sự tồn tại của bạn nhất định luôn phụ thuộc vào họ hoặc trực tiếp hoặc gián tiếp, khi ấy bạn mới có thể góp phần vào việc tạo nên một xã hội lành mạnh. nếu không có sự cảm kích dành cho lòng tốt của mọi người thì xã hội này đã tan vỡ. Xã hội loài người tồn tại bởi vì mọi người không thể tồn tại qua sự độc lập tách rời hoàn toàn. Xét về cơ bản thì chúng ta tồn tại phụ thuộc tương hỗ lẫn nhau và bởi vì chúng ta phải chung sống cùng nhau nên chúng ta cần phải chung sống với một thái độ tích cực luôn thể hiện sự quan tâm của chính mình dành cho mọi người. Mục tiêu của xã hội loàn người phải là việc cải thiện và phát huy lòng yêu thương dành cho tất cả mọi người từ kiếp này cho đến kiếp sau.

Khi còn là những đứa bé, chúng ta phụ thuộc vào lòng tốt của cha mẹ mình. Và khi chúng ta về già, chúng ta phụ thuộc vào lòng tốt của mọi người dành cho mình. Khoảng thời gian giữa tuổi nhỏ và tuổi già, chúng ta liên tục tin tưởng một cách sai lạc rằng chúng ta tồn tại độc lập nhưng sự thực không phải thế.